Vorige week hebben we aandacht besteed aan Verantwoordingsdag. Gisteren was het Verantwoordingsdag in de Tweede Kamer. Het debat ging er feller aan toe dan op voorhand door menigeen was verwacht. SP-leider Emile Roemer is donderdag tijdens de bijdrage van PVV-leider Geert Wilders boos de zaal uitgelopen. De SP-leider nam aanstoot aan de uitspraak van Wilders over de achterban van links, die hij ‘islamitisch stemvee’ noemde. Hierop verliet Roemer de Kamer.
Weglopen
Het weglopen tijdens een debat is een zet die indruist tegen het kenmerk van de democratie. Het debat is één van de belangrijkste onderdelen van de parlementaire democratie, en het debat verlaten is dus eigenlijk ‘not done’. Dat Roemer dit deed leek vooral een demonstratieve zet om zijn weerzin tegenover de woorden van Wilders kracht bij te zetten.
Het is niet de eerste keer in de recente geschiedenis dat dit plaatsvindt. Wilders verliet zelf ook eens demonstratief de vergaderzaal. Tijdens het debat over de aanpak van de kredietcrisis (maart 2009) liep de PVV-fractie massaal de zaal uit, omdat Wilders vond dat hij er voor ‘Piet Snot’ bijzat. De regering zou volgens Wilders onvoldoende ruimte bieden aan de Kamer om invloed uit te oefenen op de crisismaatregelen. Een actie die op voorhand waarschijnlijk was afgesproken en dus geregisseerd was.
In april deed zich een soortgelijke situatie voor in de gemeenteraad van Den Haag. Het PVV raadslid Arnoud van Doorn had in een raadscommissie forse kritiek op het beleid van burgemeester Van Aartsen. Van Doorn noemde hierbij cijfers over de politie die niet te controleren waren en waarvan de raad zich afvroeg of ze wel juist waren. Van Doorn kreeg hierop stevige kritiek omdat de PVV in de Tweede Kamer de bezuinigingen op de politiek juist steunt. De PVV’er wachtte het antwoord van de burgemeester niet af en verliet de zaal.
Geert Wilders kreeg twee jaar geleden forse kritiek op het verlaten van het debat. Femke Halsema oordeelde toen: “Een democraat loopt nooit weg uit een democratisch debat.’ De onvrede van Wilders werd veroorzaakt doordat het de regering weken had gekost om een crisispakket samen te stellen. Al die tijd werd de Kamer niet of nauwelijks geïnformeerd. Het debat verlaten is echter geen oplossing: juist in deze situaties is het parlementaire debat ervoor om de verschillen aan de kaak te stellen. Kamervoorzitter Verbeet zei over de situatie: “Je moet wel loyaal blijven aan het democratische proces.”
Tot slot
In de jaren tachtig was er sprake van een andere situatie: toen werd Hans Janmaat van de Centrumpartij stelselmatig genegeerd. Toenmalig Kamervoorzitter Dolman: ‘Hij was de paria van het parlement’. Janmaat mocht af en toe zijn zegje doen in de Kamer, maar niemand ging in op zijn argumenten. Kamerleden liepen weg of lazen demonstratief de krant als hij sprak. Dolman: ‘De strategie van het negeren was vrij consequent’. Het cordon sanitaire begon bij de linkse partijen maar strekte zich al gauw uit tot de hele politiek. Tegenwoordig is iedereen in de politiek ervan overtuigd dat dit geen goede situatie is voor een parlement. Of zullen we de tactiek van het weglopen en negeren in de toekomst weer vaker gaan zien?
