Gisteren deed het nieuws de ronde dat Nelson Mandela is opgenomen in het ziekenhuis. Al snel maakten velen zich zorgen over de gezondheid van deze 92-jarige staatsman. Er zijn slechts weinig persoonlijkheden die wereldwijd een groot ‘charisma’ genieten. Niet alleen Mandela, maar ook mensen als John F. Kennedy, Martin Luther King, Mahatma Gandhi en Bill Clinton genieten een groot charisma volgens velen. Maar wat is charisma nu eigenlijk.
Het begrip
Charisma komt uit het Grieks en betekent zoiets als gave. Oorspronkelijk werd met charisma verwezen naar de bijzondere persoonlijke kwaliteiten van christelijke heiligen. Charismatische persoonlijkheden kunnen volksmassa’s in beweging brengen. Charismatisch gezag is volgens de Duitse socioloog Max Weber één van de drie vormen van gezag. Charismatisch leiderschap is volgens Weber een vorm van gezag die niet is gebaseerd op een formele machtspositie van een leider, maar op zijn of haar persoonlijke uitstraling. Profeten, apostelen en godsdienstige leiders doorbraken tradities op basis van hun charisma, op basis van bovennatuurlijke kwaliteiten, zo meende Max Weber. Hun volgelingen waren ervan overtuigd dat dit bovennatuurlijke kwaliteiten waren.
Charisma kweken
Tegenwoordig worden er tal van trainingen aangeboden waarin ‘charisma’ wordt gekweekt. Charisma is echter niet iets dat zomaar kan worden aangeleerd. Natuurlijk zijn er vaardigheden die maken dat iemand als een prettig spreker en persoonlijkheid overkomt, maar charisma is veelal een perceptie van anderen over een persoon. Ook in het bedrijfsleven moeten topmensen charisma uitstralen, zo is de gedachte. Een profielschets van een topman bevat veelal een paragraaf die ingaat op de kwaliteiten van de persoon als leider. Hoe is iemand in staat om binnen een organisatie mensen aan zich te binden? En kan een topman de organisatie goed op de kaart zetten? Maar is dit een eigenschap van een charismatische leider? Het begrip wordt de laatste jaren steeds verder uitgehold, want al snel wordt een nieuwe politicus of tv-persoonlijkheid als charismatisch bestempeld.
Tot slot
Overal waar president Barack Obama tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen zijn ‘yes we can’-speeches hield, raakten mensen in vervoering. Het enthousiasme dat hij bij de bevolking teweegbracht was volgens kenners van de Amerikaanse politiek uniek. Toch had Obama het momentum nodig om op te kunnen staan. Obama heeft een aangeboren talent,maar heeft dit gecombineerd met hard werken. Hij moest van ver komen, want wie kende Obama vier jaar geleden? Het lijkt bij charisma vooral te gaan om een speciale band tussen de leider en zijn volgelingen. En dat is iets wat niet iedere tv-persoonlijkheid lukt, en ook alleen lijkt te zijn weggelegd voor de echte grote. Gezien de resultaten die Obama heeft neergezet mogen we hem wel beschouwen als een charismatisch leider. Wie wordt de volgende…? 
John F. Kennedy werd door velen als zeer charismatisch gezien
