Vrijdag 21 september 2012
De Nederlandse politieke campagnes veramerikaniseren. Er is echter nog een wereld te winnen als je de Nederlandse campagne afzet tegen de positieve aspecten van de Amerikaanse campagnevoering. Een terugblik op de ‘meest Amerikaanse’ campagne in ons land uit de geschiedenis.
In Amerika draait politiek voor een groot deel om de persoon. Zonder een sterke persoonlijke presentatie is de race voor een politiek ambt kansloos. Niet de vraag welke partij de crisis het beste kan oplossen, maar welke persoon ons het meeste vertrouwen geeft is voor de meeste mensen leidend. Er zou voor onze lijsttrekkers dan ook alles aan gelegen moeten zijn te laten zien uit welk hout hij of zij gesneden is. Kiezers verlangen naar een persoonlijke visie. Gek genoeg ontbrak deze benadering grotendeels tijdens de laatste campagne. Emile Roemer wist in de debatten niet te overtuigen, maar wanneer hij dit zou compenseren met een eigen persoonlijk verhaal hoeft dit geen ramp te zijn. George Bush jr. kwam er ook mee weg toen hij zei geen groot debater te zijn. Jolande Sap koos voor de inhoud, maar had zich mogelijk beter kunnen onderscheiden met wat zij persoonlijk kan toevoegen aan de formatie. De enige die iets van zichzelf durfde bloot te geven was Diederik Samsom, met zijn televisiespot waarin zijn gezin een rol speelde. Nederland moet er nog aan wennen, maar het is de benadering van de nabije toekomst.
Deze campagne vlogen de beschuldigingen over het vals informeren van kiezers over tafel. In Nederland zijn we dit niet echt gewend, maar in de politieke oorlogsvoering van de Amerikanen zien we niet anders. In de VS worden dergelijke aanvallen bewust en op een uitgekiend moment ingezet. Onderzoek onder kiezers, bewegingen in de eigen partij en actuele ontwikkelingen liggen hieraan ten grondslag. En menig kiezer is er blij mee dat onjuistheden worden rechtgezet. De definitieve doorbraak van het ‘factchecken’ in ons land maakt dan ook dat politici niet alleen moeten opletten met wat ze zeggen, maar zich ook vooraf beter moeten wapenen voor aanvallen van buitenaf. Het gevolg: politici komen met betere argumenten. Uit democratisch oogpunt een zegen, want verhalen moeten wel kloppen. Het ‘factchecken’ zal, net als het fenomeen van de opiniepeiling, niet meer weg te denken zijn uit de moderne politiek.
Maar één van de krachtigste politieke middelen, waar veel te weinig gebruik van wordt gemaakt, is de toespraak. Een speech geeft de kans om uitgebreider in te gaan op de visie waar een kandidaat voor staat. Tijdens de campagne klaagde Jan Marijnissen over de debatformats waarin in één minuut een visie moet worden gepresenteerd, maar hij zou veel beter voor Emiel Roemer een vlammende speech kunnen schrijven waarin Roemer zijn visie op de toekomst van het land presenteert. Een inspirerende, overtuigende en visionaire speech valt vanzelf op. Vorige week sprak Barack Obama zijn partij toe om formeel de nominatie te aanvaarden voor zijn herverkiezing, een moment waar zorgvuldig naar is toegewerkt. Waarom doen onze lijsttrekkers niet meer hun best op hun speeches of een uitgebreider statement op televisie? Ze laten hier belangrijke kansen liggen. Bevlogenheid en overtuigingskracht, er is geen betere manier om het te tonen dan met een speech.
En dan de ‘voorverkiezingen’ Amerikaanse stijl, waarin kandidaten worden beoordeeld door de achterban. Het heeft dit jaar een positieve impuls gegeven en is met name voor de PvdA een zegen gebleken. Kandidaten worden tijdens een leiderschapsverkiezing gewogen en krijgen de kans om op basis van hun overtuigingskracht de achterban voor zich te winnen. In de VS zijn de voorverkiezingen niet voor niets de belangrijkste test voor het presidentschap. Wie de slopende strijd met andere kandidaten weet te winnen is gehard en klaar voor de echte campagne. Bovendien wordt het democratische gehalte van de politiek bevorderd. Iedere grotere partij zou standaard een leiderschapsverkiezing moeten organiseren, zodat de beste kandidaten komen bovendrijven.
Het laatste en belangrijkste waar in de VS enorm veel gebruik van wordt gemaakt is de focus op sociale media. De Obama-campagne heeft een ‘dashboard’ ontwikkeld waar alle informatie van een kiezer uit bronnen als facebook, twitter en google bijeenkomt. 70 procent van de potentiele Obama-kiezers zitten al in zijn vangnet. Iedere dag kunnen gerichte boodschappen worden afgevuurd.
In Nederland staat het allemaal nog in de kinderschoenen. Jammer, kandidaten en hun partijen laten grote kansen liggen. Dus niet klagen over de Amerikaanse invloeden op onze politiek. Wij moeten juist ons voordeel ermee doen. Het kan onze democratie blijvend versterken. Het gaat om grote idealen en belangen. Alle mogelijke middelen om die te behartigen zijn geoorloofd.
