Spoedcursus Politiek # 22: Wordt u genoemd?

Vrijdag 7 oktober 2010 

Nu het regeer- en gedoogakkoord zijn goedgekeurd door de fracties van VVD, CDA en PVV komt het eerste kabinet-Rutte in zicht. Het moment waarop het Haagse geruchtencircuit nog maar om één vraag draait: wordt u genoemd? Al in de onderhandelingen is vastgelegd dat beide regeringspartijen zes ministers zullen leveren. Maar hoe gaat de selectie van kandidaten in zijn werk?

Screening

CDA en VVD dragen ieder hun kandidaten aan. Formateur Rutte ontvangt deze kandidaten in zijn werkkamer in het gebouw van de Eerste Kamer, en bespreekt hier niet alleen hun politieke ambities, maar ook hun nevenfuncties en (politieke) verleden met de kandidaten. Een zorgvuldige screening van de verschillende kandidaten is van groot belang voor het aanzien van het nieuwe kabinet. Dit bleek bijvoorbeeld in 2002, toen de pas aangetreden LPF-staatssecretaris Bijlhout (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) al na enkele uren moest aftreden omdat ze had gelogen over haar verleden als lid van burgermilities in Suriname. 

Op verzoek van de formateur wordt er een drieledig onderzoek uitgevoerd naar alle mogelijke bewindspersonen. Ten eerste onderzoekt de AIVD of een persoon voorkomt in de eigen archieven. Daarnaast wordt er een justitieel antecentenonderzoek gedaan en doet de belastingdienst een onderzoek naar het fiscale dossier van de betrokkene. Een uitgebreid veiligheidsonderzoek, zoals de AIVD dat uitvoert bij personen die worden aangesteld in vertrouwensfuncties, wordt niet gedaan. De reden hiervoor is dat politieke benoemingen niet als zodanig worden aangemerkt, waardoor de AIVD geen bevoegdheid heeft om dit onderzoek te doen. 

Beëdiging 

Als duidelijk is wie de verschillende posten gaan vervullen, kan het kabinet worden geformaliseerd. Na het constituerend beraad, waarin (alleen) de ministers voor het eerst in de nieuwe samenstelling bijeenkomen, vertrekken ze naar Huis ten Bosch voor hun beëdiging. Als alle nieuwe ministers de eed of belofte hebben afgelegd is het nieuwe kabinet een feit. Hierna volgt de welbekende bordesfoto (vorige week behandeld in de Spoedcursus Politiek), waar wederom alleen de ministers op staan, uiteraard met Koningin Beatrix. De staatssecretarissen hebben een eigen beëdigingceremonie, al krijgen zij niet de eer van de bordesfoto.

Tot slot

Het vormen van een kabinet kan snel gaan. Toch zijn er voorbeelden waarbij ook dit proces langer heeft geduurd. In 2002 had formateur Balkenende er drie weken voor nodig. Maar Rutte heeft haast dus het kabinet-Rutte staat waarschijnlijk volgende week op het bordes!