Met onze lange ervaring in het onderwijs hebben we al op veel scholen trainingen verzorgd voor docenten en leerlingen. We delen graag een aantal reacties van docenten uit het basisonderwijs met u.
KBS Mariëngaarde in Gorinchem
Katholieke Basisschool Mariëngaarde in Gorinchem gebruik het debat als methode in de klas. Docent Riny Willemsen vertelt: “Luisteren, spreken en een mening kunnen vormen. Dat is waar het bij debatteren om draait. En dat is ook wat wij onze leerlingen graag bijbrengen.” In hoeverre draagt debatteren bij aan het ontwikkelen van burgerschapscompetenties bij de leerlingen? Riny Willemsen: “Ik vind het al mooi dat kinderen leren te luisteren en voor hun mening uit te komen zonder gelijk te schreeuwen en te schelden. Dat hoort volgens mij bij goed burgerschap. In dat opzicht kan debatteren een belangrijke rol spelen.”
Niet iedereen kan evengoed overweg met het debat, erkent Willemsen: “Je zit met alle niveaus door elkaar. De een voelt zich vrijer dan de ander. Maar het mooie is dat je ook de wat meer schuchtere types los ziet komen. Soms herhalen ze wat iemand anders al gezegd heeft, maar dan hebben ze toch maar mooi even hun mondje geroerd. Er zijn ook kinderen die het gewoon heerlijk vinden om aan het woord te zijn.” De debattraining in haar klas is goed bevallen. “De trainers hadden goed door dat je met leerlingen moet beginnen met onderwerpen die dicht bij huis zijn, zoals hoe vaak je naar de friettent mag. Later ging het ook over meer inhoudelijke onderwerpen. Het is hun heel goed gelukt om de kinderen enthousiast te maken, en dat is toch de belangrijkste voorwaarde voor succesvol onderwijs. En niemand zat te draken of te klieren, dat zegt ook wel iets. De leerlingen waren best trots op wat ze in zo’n korte tijd geleerd hadden. Ze hebben de smaak te pakken gekregen!”
St. Plechelmusschool in Hengelo
“Het gaat ons om opvoeden tot goed functionerende mensen in de samenleving, nú en later. Onderwijs is geen ‘methode of manier’, maar een wijze van omgaan met elkaar.” Zo is de visie op opvoeden en onderwijs van de St. Plechelmusschool in Hengelo. Een katholieke school, waar lesgegeven wordt volgens de uitgangspunten van het Dalton-onderwijs. Leerkracht Gea Lepez (groep 8) gunde haar kinderen graag een cursus debatteren.
Debattrainer Koos ten Bras: “In een goed functionerende democratie is het van belang dat burgers, en dus ook de burgers van de toekomst, in staat zijn informatie te vergaren, hier een mening over te vormen, die mening te onderbouwen en overtuigend uit te spreken. Passieve en actieve mondigheid, dat is wat wij nastreven met onze debattrainingen.” De leerlingen uit groep 8 debatteren deze ochtend over verschillende onderwerpen.
Het oefenen
De eerste stelling is: ‘De Citotoets moet worden afgeschaft.’ Vóór de twee teams in het verbale strijdperk treden, gaan ze onder leiding van de trainers in groepjes op zoek naar goede argumenten. “Afschaffen hoeft voor mij niet,” zegt Harmen. “Natuurlijk kan de meester of juf een goed advies geven, maar de Citotoets geeft extra zekerheid.” Ylva vindt het belangrijk dat je laat zien wat je geleerd hebt aan het eind van de basisschool en is dus tegen de stelling. Voor Eline kan de Citotoets wel weg: “De meester en de juf letten het hele jaar al op je, die weten echt wel wat je kunt.” Door deze voorbespreking komen de kinderen in het debat goed beslagen ten ijs. Daan brengt in dat de meester of juf zich met zoveel leerlingen best een keer kunnen vergissen. “Dan is het maar goed dat er een Citotoets is.” Bram is het niet met hem eens: “Stel je voor dat je bij de Citotoets een slechte dag hebt. Dat bepaalt wel je toekomst!” Alize ziet de Citotoets als een “bevestiging van wat je al die jaren hebt geleerd, prima dus.” Vlak voordat de laatste tien seconden luidkeels door de leerlingen weggeteld worden, komt Hessel nog met een sterk tegenargument: “Ze kunnen alleen zien hoe slim je bent, niet of je goed oplet in de klas. Jurylid Koos is tevreden: “Ik heb al heel wat sterke argumenten gehoord, en ook een paar slimme vragen, waardoor je aan het denken werd gezet. Bijvoorbeeld: wij hebben al zoveel toetsen gehad, waarom is die Citotoets dan zo belangrijk? Wat Nick goed deed, was terugkomen op iets wat eerder in het debat gezegd was. Dat betekent dat je goed luistert, en dat is in een debat net zo belangrijk als goed spreken.”
Voor je mening uitkomen
De leerlingen zijn na afloop enthousiast over de training. Harmen: “Je ziet op tv wel eens een debat in de Tweede Kamer, maar nu maak je het zelf mee.” Eline vond het “heel erg leuk”. Het lijkt haar wel wat om de politiek in te gaan. Marit: “In het begin vond ik het moeilijk, maar later ging het een stuk beter.” Jet wist al wel wat een debat was, maar niet dat er spelregels bij horen. Ze vond het leuk om het een keer mee te maken: “Dit moeten we vaker doen!” Martijn valt haar bij: “Je leert voor je mening uit te komen, en als je het niet eens bent met iemand, dan kun je hem proberen te overtuigen. Lukt dat niet, dan heb je een meningsverschil, maar dat maakt niet uit.” Jane vond het best lastig om argumenten te bedenken voor een stelling waar je het eigenlijk niet mee eens bent. Toch is dat juist goed, denkt Daan: “Dat begrijp je beter waarom anderen een andere mening hebben.”
Prachtige volzinnen
Juf Gea was verrast door het gemak waarmee haar leerlingen zich de regels van het debatteren eigen maakten: “Ze gingen meteen staan en kwamen met prachtige volzinnen. De leerlingen hadden overal een goede gefundeerde mening over. Ze hebben goed overlegd en goed samengewerkt. Ik vind het fantastisch.”
Tekst: R. Leverink
