Ambtenaren behoren politiek neutraal te zijn, althans als het gaat om de uitoefening van hun werk. Maar weten wat er speelt in de politiek is wel degelijk van belang. Politieke sensitiviteit kan ontwikkeld worden, maar vraagt ook onderhoud.
In onze trainingen en workshops komt het onderwerp politieke sensitiviteit vaak aan bod. Onder meer voor ministeries, provincies en gemeenten organiseren we speciale trainingsprogramma’s. Maar bij de vraag wat het begrip politieke sensitiviteit precies inhoudt wordt dit door iedereen anders geïnterpreteerd. Betekent dit dan een ambtenaar de politiek op de voet behoort te volgen? Houdt het in dat een ambtenaar altijd vooruit moet denken en zo dreigt te verzuipen in informatie en werklast? Of dat hij/zij simpelweg moet denken als een politicus? Het antwoord is als zo vaak genuanceerd: van alles wel wat. Maar een ambtenaar die zijn werk doet als een ambtenaar, kan denken als een bestuurder en kan spreken als een politicus, heeft simpelweg meer grip op een dossier. Dit is voor bestuurders een heel prettige eigenschap: potentiele politieke rampen kunnen zo tijdig worden afgewend. Een goede ambtenaar als adviseur, procesvoorbereider en verwachtingenmanager behoort vandaag de dag politiek sensitief te zijn. En bestuurders verwachten dit ook van medewerkers.
Het werk doen als een ambtenaar, denken als een bestuurder en spreken als een politicus
Het nieuws staat bol van de voorbeelden. Ambtenaren op het ministerie van Veiligheid en Justitie die de wensen van de Tweede Kamer maar half gehoord leken te hebben. Medewerkers die informatie niet of niet tijdig deelden met hun bestuurders. Of zelfs de gevallen waar bewust informatie wordt verstopt met als gevolg dat een raad misleid wordt. Pijnlijke voorbeelden die het belang van politieke sensitiviteit eens te meer benadrukken.
De kunst is om de eigenschap “politiek sensitief” ook daadwerkelijk te ontwikkelen tot een vaardigheid. Daarvoor is ervaring nodig, maar betekent tevens dat zaken als kritisch denken, doorvragen, betekenisvol luisteren, beïnvloeding en omgang met de media verder tot ontwikkeling moeten worden gebracht. En – niet te vergeten – is het bovenal van belang dat een ambtenaar tegenspraak kan bieden. Menig ‘bananenschil’ ontstaat wanneer er sprake is van een tunnelvisie en een kritische reflectie niet of nauwelijks mogelijk is. In de praktijk ervaren wij regelmatig het spanningsveld dat ontstaat wanneer deze open cultuur onvoldoende gestimuleerd wordt door alle betrokkenen, met alle gevolgen van dien.
Wie als ambtenaar tegenwoordig effectief wil zijn in de complexe politiek-bestuurlijke arena doet er goed aan om de eigen politieke sensitiviteit blijvend te ontwikkelen. Het is een investering die loont. Onze wereld wordt iedere dag complexer en de rol van de overheid ook. Daarin kan de ambtenaar niet achterblijven.
In onze trainingen en workshops worden de competenties voor politieke sensitiviteit verder ontwikkeld. Aan de hand van prikkelende casussen, rollenspellen, tips uit de praktijk en een kritische dialoog met de deelnemers werken wij aan een groter vermogen om op het juiste moment interventies te doen. Neem voor meer informatie contact op en bekijk ons aanbod.
Ik volgde de training “politieke sensitiviteit”, behoorlijk onmisbaar in mijn functie. Met name de werkvorm van deze training was erg boeiend: we moesten als het ware een raadsvergadering naspelen, waarbij iedereen in een fictieve fractie werd ingedeeld, en we onderling het debat aan moesten gaan over een fictief onderwerp… en dat ging er stevig aan toe! Interrupties, moties, bondjes… naast vlammende betogen leverde dat verrassend veel “eye openers” over de gemeentelijke politiek op!
Tim Hinssen
Tim Hinssen
