Vrijdag 14 oktober 2011
De laatste twee weken is het Koningshuis veel in het nieuws. Met name doordat Kamerleden zich uitspreken over de financiën van de Koningin, de aanwezigheid van de Jorge Zorreguieta bij de kroning en de mogelijke benoeming van Piet Hein Donner als vice-president bij de Raad van State. Ook zijn er voorstellen om de rol van het staatshoofd te veranderen. Zo zou de koningin uit de regering moeten volgens plannen van de PVV.
Terugkerend gespreksonderwerp
De rol van de monarchie in onze parlementaire democratie is een terugkerend gespreksonderwerp. In 2000 werd op initiatief van D66-fractievoorzitter Thom de Graaf een debat gevoerd over modernisering van het koningshuis. Het afschaffen van de rol van de koning bij de formatie kwam ook toen ter sprake. De Zweedse monarchie geldt als voorbeeld: de koning maakt sinds 1974 geen deel meer uit van de regering.
Weinig mensen weten dat de koningin nog niet zo heel lang écht deel uitmaakt van de regering. Formeel maakt de koningin pas sinds de grondwetswijziging van 1983 deel uit van de regering. In de tijd dat de Grondwet door Thorbecke werd opgesteld waren ‘regering’ en ‘Koning’ nog één en hetzelfde: de Koning wás de regering. Deze situatie is uniek, maar premier Mark Rutte zou het ‘onverstandig’ vinden om het staatshoofd niet langer deel uit te laten maken van de regering. Gisteren werd dit thema besproken in de Tweede Kamer, naast de PVV hebben ook D66 en Groenlinks plannen in deze richting. De redenering van Rutte is dat wanneer het staatshoofd geen onderdeel meer zou zijn van de regering, deze aan politieke invloed zou kunnen winnen. Het staatshoofd kan dan, in theorie, eigen politieke standpunten innemen.
Vaak wordt de discussie teruggebracht tot de formatieprocedure. De Koningin speelt nu een belangrijke rol in dit proces doordat zij de informateur kan aanwijzen. Dit wordt ook vaak door de PVV aangehaald als argument. Hans Wiegel legt een duidelijke link met de formatie van vorig jaar: “Waarom vindt Wilders dat de koningin ‘als een haas uit de regering moet worden weggestuurd’? In zijn hart kan ik niet kijken, maar alom zingt rond dat hij zijn gram wil halen vanwege de gang van zaken tijdens de jongste kabinetsformatie.” In het verleden is de positie van de koning als lid van de regering nooit echt in gevaar geweest, ondanks het feit dat verschillende partijen, waaronder vooral D66, daar van tijd tot tijd op aandrongen. Op dit moment is de steun voor verandering echter groter dan ooit tevoren, alleen wil de regering er nog niet aan.
Tot slot
Paleis Noordeinde
