Deze week is er veel gesproken over de missie van Nederlandse politieagenten naar Afghanistan. De steun van Groenlinks tijdens het Kamerdebat voor de missie was van doorslaggevend belang. Door de toezeggingen van het kabinet op door Groenlinks gestelde wensen besloot de Groenlinks fractie om vóór de missie te stemmen. Althans, Ineke van Gent stemde wel tegen. Deze week zoomen we in op de fractiediscipline in Den Haag.
Overtuigen van de fractie
Het is duidelijk dat Groenlinks fractievoorzitter Jolande Sap een belangrijke rol heeft gespeeld in het behalen van een meerderheid. Het kabinet zal haar dankbaar zijn. De fractie volgde de keuze van Jolande Sap, maar Ineke van Gent stemde als enige van de fractie tegen de politie trainingsmissie in Afghanistan. Volgens haar heeft de missie te weinig kans van slagen. Ook vreest ze dat de missie toch in een militaire missie zal verzanden. Het is in de politiek ongebruikelijk dat Kamerleden tegen het standpunt van hun eigen fractie ingaan, maar het gebeurt ieder jaar een aantal keer. In dit geval heeft Ineke van Gent blijkbaar zodanige bezwaren gehad dat ze voor zichzelf onmogelijk kon instemmen met de missie. Zelf sprak ze over een ,,lange en lastige afweging”. Binnen de fractie zal er stevig gedebatteerd zijn, maar in dit geval was de stem van Van Gent niet van doorslaggevende betekenis.
Deze situaties worden verschillende behandeld. Vaak is er respect voor de keuze van het desbetreffende Kamerlid, maar soms ook gaat het er stevig aan toe. Normaal gesproken wordt er namelijk uitgegaan van fractiediscipline, waarbij Kamerleden de keuze van hun partij volgen.
Het verleden kent ook meerdere beroemde voorbeelden van politici die belangrijke voorstellen blokkeren, denk aan de Nacht van Wiegel in 1999. Of deze zomer de twijfels van CDA Kamerleden om het beoogde kabinet te steunen. Vorig jaar nog stemde Kamervoorzitter Verbeet anders dan haar eigen PvdA fractie omdat ze vond dat ze het belang van de Tweede Kamer als geheel moest vertegenwoordigen, en niet direct het belang van haar eigen fractie.
Tot slot
In bijzondere gevallen wordt de fractiediscipline losgelaten. Denk bijvoorbeeld aan stemmingen over ethische kwesties als abortus, euthanasie of donorregistratie. Veelal wordt gedacht dat Kamerleden ´zonder last of ruggespraak´ hun vak uitoefenen. Dit was inderdaad een bepaling uit de grondwet, maar de term ‘ruggespraak’ werd in 1983 geschrapt om duidelijk te maken dat parlementariërs wel degelijk overleg mochten hebben met hun kiezers. Ze hoeven er alleen niet naar te luisteren. Overigens worden dergelijke meningsverschillen binnen fracties alleen zichtbaar bij hoofdelijke stemmingen, als elk aanwezig Kamerlid persoonlijk zijn stem uitbrengt.
