Vandaag verscheen in Trouw onderstaand artikel van Frits Bloemberg over Nelson Mandela.
Op 20 april 1964 schreef Nelson Mandela geschiedenis. Het was de dag dat Mandela zich voor de rechter verdedigde tegenover de aanklacht van ‘landverraad’. In een toespraak van vier uur zette hij uiteen wat er in zijn ogen mis was in Zuid-Afrika. En sprak hij over idealen die bijna een halve eeuw later nog altijd springlevend zijn.
“Ik heb mijn leven gewijd aan deze strijd van het Afrikaanse volk. Ik heb gevochten tegen blanke overheersing en ik heb gevochten tegen zwarte overheersing. Ik heb het ideaal gekoesterd van een democratische en vrije maatschappij waarin alle mensen in harmonie met gelijke kansen samenleven. Het is een ideaal waarvoor ik leef en dat ik hoop ooit gerealiseerd te zien worden.” Het was werkelijk een grootse rede en een nog grotere daad. De woorden die Mandela destijds uitsprak zijn nog springlevend.
Ondanks de grote transformatie die in Zuid-Afrika en in de rest van de wereld is gemaakt, blijft het knagen dat we nog niet het ideaal hebben weten te realiseren waar Mandela voor streed en waar hij zich tot zijn dood voor bleef inzetten: een democratische en vrije wereld. We hebben instituties als de Europese Unie, de Verenigde Naties en het Internationaal Gerechtshof. We werken steeds meer samen, praten langer met elkaar dan vroeger en de mensenrechten staan op eenzame hoogte. Maar wat Mandela nastreefde was waarschijnlijk te veel voor één mensenleven.
We vergeten ook snel. Mandela sprak in de rechtbank niet om zijn eigen vonnis te voorkomen. Twee weken lang had hij gewerkt aan een toespraak die hem de doodstraf kon bezorgen. Hij sprak om te laten zien dat wij het zijn die invulling moeten geven aan rechtvaardigheid, en we onze ogen niet mogen sluiten voor onrecht. Mandela besloot na vier uur met de volgende zin: “Maar als het nodig is, edelachtbare, is het een ideaal waarvoor ik bereid ben te sterven.” Hiermee wilde hij eigenlijk zeggen: het is niet in mijn handen, maar van iedereen in Zuid-Afrika.
Laten wij hopen dat échte idealen niet van de aarde zullen verdwijnen, en dat er mensen blijven spreken die beweging brengen in wat rotsvast lijkt te zitten. Dus laten wij hen steunen, die strijden voor wat rest om Mandela’s ideaal werkelijkheid te laten worden. We zijn het aan deze man verplicht. Want naar de vrijheid is nog een lange weg te gaan.
Frits Bloemberg is historicus, bestuurskundige en directeur van Het Debatbureau
