Spoedcursus Politiek # 38: Shutdown Amerikaanse overheid

De Spoedcursus Politiek is iets later doordat we de afwikkeling van de budgetonderhandelingen in de Verenigde Staten wilden afwachten. Een sluiting van de federale overheid is ternauwernood voorkomen doordat president Obama en de leider van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden tóch een deal hebben weten te sluiten. Afgesproken is om ongeveer 38 miljard dollar (26 miljard euro) te bezuinigen op de uitgaven van de overheid.

Een shutdown

Een ‘shutdown’ kan ontstaan wanneer er geen overeenstemming is over de begroting. Alle niet-essentiële overheidsdiensten zouden na vandaag zijn stilgelegd en achthonderdduizend ambtenaren zouden met onbetaald verlof worden gestuurd totdat er wel een deal gesloten zou zijn. Ook zou de federale overheid de staten geen geld meer overmaken en zou de overheid niet langer garant hebben gestaan voor hypotheken. Deze situatie kan eigenlijk alleen ontstaan wanneer er sprake is van een vijandig ‘Huis’. De Republikeinen behaalden in januari een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en hadden beloofd flink te snoeien in de overheidsuitgaven om zo het federale begrotingstekort terug te dringen.

De laatste shutdown vond vijftien jaar geleden plaats, tijdens de regeerperiode van toenmalig president Clinton. De Republikeinen kregen destijds grotendeels de schuld van het gebeuren. Dit was te wijten aan onhandig optreden van Speaker van het Huis van Afgevaardigden Newt Grinrich. Hij had in een interview aangegeven boos te zijn op Clinton doordat hij tijdens een vlucht achterin het toestel plaats moest nemen. Zo ontstond het beeld dat Grinrich Clinton een hak wilde zetten door de overheid te sluiten.

De schade van een shutdown is afhankelijk van de duur van de sluiting. De vorige overheidssluiting, in de winter van 1995/96, duurde 21 dagen. Het is dan volledig te begrijpen dat Obama er alles aan gelegen was om wél een deal te presenteren. Een shutdown zou voor geen enkele partij goed nieuws zijn geweest en zou door de Amerikaanse kiezers niet begrepen worden. Een shutdown komt op ons Nederlanders dan wel bizar over, in de Verenigde Staten is het niet ongewoon. In de jaren van Carter en Reagan sloot de overheid tien keer de deuren.

Het ontstaan van deze bizarre situaties is terug te herleiden op een wet uit 1870 die het de overheid verbiedt om te blijven functioneren als er geen budget is toegekend, behalve in het geval van noodsituaties. Het parlement en de president zijn hiervan uitgesloten omdat hun budget grondwettelijk wordt toegekend.

Tot slot

Een shutdown heeft overigens geen invloed op de nationale veiligheid van de VS. Veiligheidsdiensten zoals de FBI, de CIA en de douane blijven gewoon werken. Ook Amerikaanse militairen blijven op hun post, al krijgen ze hun loon dan pas als een nieuw budget door het congres is aangenomen.