Spoedcursus Politiek # 35: Analyse uitslag Statenverkiezingen 2011

De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen is bekend. Nu de eerste stof is neergedaald is het tijd om de balans op te maken. Voor zover dat mogelijk is, want het is nog niet zeker welke uitslag er straks uitrolt met de Eerste Kamerverkiezingen. De Provinciale Statenleden mogen allen namelijk op maandag 13 mei hun stem uitbrengen en daar kunnen nog vreemde dingen gebeuren.

De verkiezingen

Opvallend is dat de uitslag van dit jaar veel lijkt op de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar. De verschillen zijn erg klein en de belangrijkste conclusie mag zijn dat de oppositie er niet in is geslaagd om flink te profiteren van de rechtse koers die is ingezet door VVD, CDA en PVV. De VVD is de grootste partij gebleven en daarmee vertaalt de onvrede over de rechtse regering zich niet in aanzienlijke verschuivingen. Dat zal voor links Nederland een teleurstellende conclusie zijn.

De uitslag schetst ook het beeld van een versplinterd land, waar er aanzienlijke verschillen zijn tussen linkse en rechtse kiezers. De grootste partij is wederom kleiner dan ooit, want de VVD haalde ‘slechts’ 19,6 % van de stemmen. Dit is bijna een procent minder dan bij de Tweede Kamerverkiezingen uit 2010. Daarmee zet deze trend zich voort en is er in de politiek eenzelfde nivellering zichtbaar als in de Nederlandse voetbalcompetitie. Kleine partijen bestaan niet meer omdat ook een partij van één of twee zetels een cruciale rol kan spelen in de coalitievorming. Het is interessant om te zien of de PVV nu ook weet door te breken in het provinciaal bestuur door deel te nemen aan de colleges. Hierbij wordt er een beroep gedaan op de onderhandelingsvaardigheden van de PVV kandidaten, want de eisen die in verscheidene provincies zijn gesteld maakt dat direct hoog wordt ingezet. De PVV kan niet al te veel verkiezingsbeloftes overboord zetten om te voorkomen dat ze overkomen als een onbetrouwbare partij.

Eerste Kamer

Het meest ging het woensdagavond natuurlijk over de Eerste Kamer. Sinds 1815 kent ons land de Eerste Kamer, maar ze lijkt belangrijker dan ooit. A.s. maandag kan er iets meer duidelijkheid ontstaan over de vraag of de coalitie 37 of 38 zetels haalt, want dan wordt de definitieve uitslag door de Kiesraad gepresenteerd. Het lijkt er echter op dat we moeten wachten tot de dag van de stembusgang in mei. De kersverse Provinciale Statenleden brengen dan een gewogen stem uit, om recht te doen aan het aantal inwoners dat ze vertegenwoordigen. De waarde van een stem wordt berekend door het inwonertal van een provincie te delen door het aantal leden van de Provinciale Staten van de betreffende provincie. De uitkomst hiervan wordt gedeeld door 100 en afgerond op het dichtstbijzijnde gehele getal. Doordat de procedure zo ingewikkeld is kunnen partijen Statenleden strategisch laten stemmen. Kandidaten zouden dan op een andere partij dan de eigen kunnen stemmen, in het belang van de partij. Een bijzondere situatie.

Tot slot

Door de getrapte verkiezing blijft er nog even onduidelijkheid over de vraag hoe stabiel het kabinet Rutte kan regeren na 13 mei. Wel hebben we na deze uitslag definitief afscheid genomen van het tijdperk waarin het politieke landschap uit drie of vier grote partijen bestond, en zal het huidige kabinet in zowel de Eerste als de Tweede Kamer alles in het werk moeten stellen om steun te krijgen voor de plannen.